Söğüt Dalına Manda Yuva Yapar mı? :)

Türküler eleştirilmek istendiğinde, sözleri anlamsız bulunduğunda
genellikle örnek gösterilen "Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına" adlı
türkünün baştan sona doğruları anlatan, ilk bakışta anlamsız gibi
görünse de ozanın ince zekasıyla hiciv sanatının çok güzel örneğinin
sunulduğu bir eser olduğu bildirildi.

İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı
Sanatçı Öğretim Görevlisi İrfan Kurt, "Halk kültüründe hiciv ve 'Manda
Yuva Yapmış Söğüt Dalına' gerçeği" adlı makalesinde bu türkünün
anlamını irdeledi.

Türkünün Kastamonu'nun Tosya ilçesinden derlendiğinin hatırlatıldığı
makalede, türküde anlatılmak istenenin ne olduğunun anlaşılabilmesi
için, hem türkünün çıkış nedeninin hem de yöresel özelliklerin
bilinmesi gerektiği vurgulanıyor.

"KURU EKMEĞE TEPKİ"
Makalede, türkünün hikayesi şöyle anlatılıyor:

"Dönemin beyi tarafından halk ozanlarının yönetim aleyhine söz
söylemeleri yasaklanmıştır. Bu yasağın yanı sıra saz çalıp türkü
söyleyen ozana bir eğlencede kendilerine türkü çalması emrivakisi
yapılmış, bir kenara da kuru ekmeklerden oluşan yemek konmuştur. Bu
ortamda bu türkünün çıktığı söylenmektedir. Ozan da kendisine yapılan
bu haksızlığı onlarla dalga geçerek dile getirmiştir."

MANDA SÖGÜT DALINA NASIL YUVA YAPTI?
Bazı kişiler tarafından saçma bulunan 'manda yuva yapmış söğüt dalına'
sözlerinde anlatılmak istenen ise şöyle ifade ediliyor:

"Tosya bilindiği gibi pirinci ile ünlüdür. Çeltik tarlalarının
sürülmesinde kullanılan manda yazın sıcağında göletlere yatarak az
kıllı olan derisini hem serinletmek hem sineklerden korumak amacıyla
çamura bular. Bunun için de göletlerin ve çeltik tarlalarının
kenarlarında bulunan ve dalları da suyun içine kadar uzanan salkım
söğütlerin dalları üzerine, gölgesine yatar. İşte mandanın söğüt
dalına yuva yapması budur." 'Yavrusunu sinek kapması' ifadesinin de
yavrunun sinek tarafından ısırılması anlamı taşıdığının belirtildiği
makalede, çünkü yörede 'kapmak' sözünün ısırmak anlamında
kullanıldığı, bir tür sineğin hayvanların kuyruk altlarına girip
ısırmasının hayvanı delirten ve oradan oraya sıçratan bir olay olduğu
belirtiliyor.

TÜRKÜDEKİ SÖZLER VE ANLATILMAK İSTENENLER
Ardından "gördün mü?" sözcüğü ile türküye devam edip akıl almaz
olayların olduğunu vurgulayıp alay etmek amacı taşıdığının
kaydedildiği makalede, türkünün anlamı hakkında şu bilgiler veriliyor:

- -İkinci kıtadaki 'Öküzün torbadan düşmesi' ise öküzlerin hem
yemlenmesi, ekine zarar vermemesi, hem de zaman kazanmak için
boyunlarına takılan yem torbasının öküzün boynundan çıkması ve öküzün
yemeden içmeden kesilmesi anlamını taşır.

- -Üçüncü kıtadaki müezzinin minareden uçması da erenlere karışması,
ermesi anlamındadır.

- -Bağlantı bölümünde de tirit yemeğini emeği karşılığı hak ettiğini
anlatıyor.

TÜRKÜ BAŞTAN SONA DOĞRULARI ANLATIYOR
Türkünün baştan sona içinde doğruları anlatan fakat ilk bakışta
anlamsız gibi görünen bir ifade taşıdığının belirtildiği makalede,
türküde ozanın ince zekası ile hiciv sanatının çok güzel bir örneğini
sunduğu belirtiliyor.

Türküde, özellikle farklı anlam taşıyan kelimeler seçildiğinin,
kendine yapılan haksızlığa onlarla alay ederek, dalga geçerek cevap
verildiğinin anlatıldığı makalede, ayrıca türkünün melodik açıdan da
çok zengin ve hoş ritmik bir yapısının bulunduğuna dikkat çekilerek,
bu nedenle üç kuşaktır halk müziği sanatçıları tarafından okunduğu
vurgulanıyor.


TÜRKÜNÜN SÖZLERİ

Manda yuva yapmış söğüt dalına türküsünün sözleri ise şöyle:


Manda yuva yapmış söğüt dalına, aman aman

yavrusunu sinek kapmış gördün mü?

Amanin yandım

Amanin amanin amanin yandım

Tiridine tiridine tiridine bandım

Bedava mı sandın para verdim aldım

Of-of

Sabahleyin erken çifte giderken aman aman

Öküzüm torbadan düştü gördün mü?

Amanin yandım

Of-of

Sabah ezanını okurken-aman aman

Müezzin minareden uçtu gördün mü?

Amanin yandım 


Alıntıdır.Maalesef kaynağını bulamadım.